Alles over ontwormen Paard

Eén van de grootste fouten van vele paardeneigenaren is het bezuinigen op wormpasta's. Worminfecties vormen één van de grootste bedreigingen voor de gezondheid en weerstand van uw paard. Nogal eens zijn worminfecties de oorzaak van koliek, diarree, luchtwegproblemen of ernstige verstoringen in de stofwisseling. Bepaalde wormsoorten doorboren de darmwand, andere tasten het bloedvatenstelsel aan en weer andere beschadigen de longen of de lever. Besmetting met wormen vindt plaats via de mest. De uitzonderingen hierop vormen de horzellarf (besmetting hiermee vindt plaats middels de horzelvlieg) en de lintworm. Eén van de grootste bedreigingen voor de gezondheid van uw paard vormen de larven van de kleine strongylide. Deze kruipen in de slijmlaag van de darmwand en kunnen daar lang blijven "slapen". Als ze massaal wakker worden (vaak in de winter of het vroege voorjaar) kunnen ze plotselinge diaree of koliek veroorzaken met soms fatale gevolgen. Als u uw paarden regelmatig ontwormt, de tijdsinterval aanhoudt die wordt voorgeschreven en het weiland schoonhoudt, is de kans op de massale aanwezigheid van deze ingekapselde larven overigens uiterst gering. Pasta's met moxidectine zijn werkzaam tegen de ingekapselde larf van de kleine strongylide.

Waarom herhaling zo belangrijk is.
Een wormpasta doodt op het moment van toedienen de wormen en larven die met de werkzame stof bestreden worden. Afhankelijk van de werkzaamheid wordt de ene worm- of larfsoort wel gedood maar andere niet. Ook verschilt per werkzame stof in welke stadium de larf wordt aangepakt. Dat is dan ook de reden waarom u het ontwormen met de ene werkzame stof om de 6 weken dient te herhalen en met de andere iedere 8 of 12 weken. Een middel dat de jongste stadia van de larf doodt biedt langer bescherming dan een middel dat bepaalde larven niet bereikt. De eitjes en larven die niet door de pasta bestreden worden ontwikkelen zich gewoon verder tot volwassen worm, leggen eitjes en de cirkel is weer rond. Omdat een wormpasta (dat geldt voor alle soorten!) maar kort werkt; na een paar dagen zullen nieuw opgenomen larven weer gewoon aan hun trektocht door het lichaam beginnen. Hoe vaak u moet ontwormen hangt dus af van de werkzame stof die u gebruikt. In Nederland zijn de volgende werkzame stoffen geregistreerd: pyrantel, ivermectine,  fenbendazol en moxidectine.

De kunst van goed ontwormen
De kunst van het goed ontwormen is het laag houden van de eiproductie waardoor de besmettingsgraad van het weiland laag blijft en het risico op een wormbesmetting wordt verkleind. Ontwormen werkt alleen als u het regelmatig doet; zomaar een keer een ontwormpasta toedienen heeft geen enkele zin. Behandel altijd alle paarden tegelijk en houd tussen de behandelingen het interval aan dat voor de werkzame stof wordt geadviseerd. Geef nieuwe paarden voordat ze de wei op gaan eerst een wormpasta en houd ze 2 dagen apart op stal. Ontworm de merrie en het veulen met ivermectine; de merrie rond het veulenen, het veulen op de leeftijd van 1 week oud en vervolgens beiden om de 6 weken. Gebruik voor alle paarden in het late najaar (eind november/begin december) een pasta op basis van ivermectine of moxidectine voor de bestrijding van de horzellarf. Als u meer wilt weten over de effectiviteit van uw ontwormschema, laat dan één à tweemaal een mestonderzoek doen en overleg aan de hand hiervan met uw dierenarts uw ontwormschema.

Juiste dosering
Uit recent onderzoek, uitgevoerd in de zomer van 2004 in opdracht van Virbac en PAVO, blijkt dat 40% van de volwassen warmbloedpaarden (van 3 jaar en ouder) een lichaamsgewicht hebben tussen de 600 en 700 kg. De meeste ontwormmiddelen voor paarden hebben een dosering voldoende voor de ontworming van 600 kg lichaamsgewicht. Veel volwassen paarden worden dus structureel ondergedoseerd.
Onderdoseren heeft 2 grote risico’s:
1. Het paard wordt niet effectief ontwormd omdat niet alle parasieten worden blootgesteld aan een voldoende hoge dosering.
2. Onderdoseren is de belangrijkste oorzaak van het ontstaan van resistentie van parasieten tegen anthelmintica (middelen tegen worminfecties).
Voor een effectieve ontworming van het paard is een goede dosering dus van groot belang. De dosering van ontwormmiddelen is afhankelijk van het lichaamsgewicht. Daarom zijn er nu spuiten voor 700 of 800 kg lichaamsgewicht. Bij gebruik van deze doseerspuiten wordt voor veruit de meeste paarden het risico van onderdoseren en resistentie-ontwikkeling daarmee uitgesloten.

Werkzame stof afwisselen
Hoewel ook hierover de meningen verdeeld zijn, zijn de meeste geleerden het er wel over eens dat het per jaar wisselen van de werkzame stof de beste maatregel is om resistentie te voorkomen. Gebruik dus niet bij elke behandeling een andere spuit, maar beperk u tot één werkzame stof gedurende één jaar. Als u een jaar lang ontwormt met pyrantel of fenbendazol dan moet u wel in het late najaar minimaal eenmaal met een pasta op basis van ivermectine ontwormen. Dat is dus de utizondering op de regel.

Alles over resistentie
Resistentie tegen een bepaalde stof betekent dat wormen en larven niet meer dood gaan van deze stof en ontwormen hiermee dus geen effect meer heeft. De meningen over het wel of niet bestaan van resistentie tegen bepaalde werkzame stoffen in wormpasta's zijn zeer verdeeld. Er zijn zelfs wetenschappers die beweren dat er een resistentie bestaat tegen alle werkzame stoffen en dat geen enkele stof voldoende meer bestrijdt... Uit wetenschappelijk onderzoek van ca. 10-15 jaar geleden blijkt dat er toendertijd een beperkte mate van resistentie voor Fenbendazol was. Ook over Pyrantel zijn onderzoeksresultaten die resistentie aantoonden. Daarentegen stond onlangs in een artikel: "Pyrantel mag echter niet uit het ontwormingsschema worden geschrapt, omdat het vermoedelijk beter tegen spoelwormen helpt dan Ivermectine of Moxidectine". Dit artikel was geschreven door een dierenarts. De aangetoonde resistentie beperkt zich tot één van de voorkomende wormsoorten: de Cythostominae (kleine stronglyden). De larven van deze wormsoort worden schadelijk in het tweede deel van de winter. Wij adviseren om in het najaar tweemaal te ontwormen met een Ivermectine pasta, waardoor de Cythostominae bestreden worden. Natuurlijk kunt u ook het hele jaar ontwormen met bijvoorbeeld Ivermectine, maar wilt u voordelig en effectief ontwormen, dan is de combinatie Fenbendazol of Pyrantel met Ivermectine zeker een goede keuze. Alle wormpasta's die op de markt zijn, zijn geregistreerd door het Bureau Diergeneesmiddelen. Als een stof niet effectief is, wordt het niet op de Nederlandse markt toegelaten. Resistentie kan erg lokaal zijn omdat resistentie onder ander ontstaat door té onregelmatig ontwormen, niet alle dieren tegelijk ontwormen of het onderdoseren van de wormpasta. Als er op een manege jaren achter elkaar met ivermectine ontwormd wordt in een te lage dosering kan er op die manege een resistentie tegen ivermectine ontstaan, terwijl deze elders niet is. Als er bij uw paard of bij u op stal resistentie is tegen een bepaalde stof, dan is het raadzaam om met een andere werkzame stof te ontwormen.
De meningen over de meest effectieve wormpasta en het meest effectieve ontwormschema zijn altijd al verdeeld geweest en zullen dit ook altijd blijven. Ons advies om jaarlijks af te wisselen wordt door de dierenartsen die wij raadplegen als effectief beoordeeld, maar er zullen altijd dierenartsen, paardeneigenaren en wetenschappers zijn die een andere mening zijn toegedaan.

Ontwormingskuren aanbod
De markt voor wormpasta's is erg in beweging waardoor er regelmatig nieuwe merken bijkomen en andere weer verdwijnen. Alle wormpasta's die in Nederland worden aangeboden zijn geregistreerd en voldoen aan de wettelijke eisen ten aanzien van veiligheid en werkzaamheid. De pasta's worden geproduceerd volgens strenge normen en zijn gegarandeerd van goede kwaliteit. U hoeft met een nieuw merk dus absoluut niet bang te zijn voor een mindere werkzaamheid. Wel kan het zijn dat de pasta anders van kleur, smaak of dikte is en in een ander soort injector zit.